Халифаты араб – Арабский халифат — Википедия

Араб халифаты

Араб халифаты — халифтер (орун басар) башкарган араб-мусулман мамлекеттеринин Европа элдериндеги аталышы. Араб халифаты 7-кылымдын башында Мухаммед Батыш Аравияда түзгөн мусулман жамаатынын (Умма Мухаммадийа) негизинде түзүлүп, алгачкы халифтер Абу Бекр (632- 634), Омар (634-644), Осмон (644-656) жана Али ибн Абу Талиб (656-661) мусулман жамаатынын эрки менен шайланышкан. Алар бийлик жүргүзгөн мезгилдерде араб халифаты ири империяга айланган. Халифаттын алгачкы борбору Медина шаары болгон. Арабдардын жеңип алууларынын натыйжасында, араб халифатынын курамына Араб жарым аралынан тартып Ирак, Иран, Орто Азия, Сирия, Палестина, Египет, Түндүк Африканын, Закавказье менен Пиреней жарым аралынын көп бөлүгү, Синдди камтыган кеңири аймактар каратылган. Төртүнчү халиф Алинин өлүмүнөн кийин халифатта бийлик Омеяддар династиясынын өкүлү Муавияга өтөт. Ушундан тарта халифти шайлоо жолу менен бийликке келүүсү токтотулуп, династиялык башкаруу орнотулат. Муавия өлкөнүн борборун Дамаскка көчүрөт. 685-жылы бийликке келген халиф Абд ал-Маликтин тушунда араб тили халифаттын расмий тилине айланып, анын курамындагы мамлекеттерде иш кагаздары араб тилинде жүргүзүлө баштаган. Мамлекеттин аймагынын чоңдугунан халифаттын курамына кирген облустар халиф тарабынан дайындалган атайын өкүлдөр тарабынан башкарылган жана халифтерге мыкты кызмат өтөгөн айрым провинциялардын башкаруучулары да бийликти мурастоого укук алышкан. Кээ бир аймактарда диний жана этникалык карама-каршылыктар сепаратизмдин башталышына шарт түзүп, бийлик жергиликтүү эмирлер менен султандардын колуна өткөн жана Тунисте, Египетте, Чыгыш Африкада жана Орто Азияда жергиликтүү династиялардын түзүлүшүнө алып келген (Сасаниддер, Тулуниддер, Тахириддер, Аглабиддер, Саманиддер, Буиддер жана башка). Омеяддардын бийлиги ич ара чатактардын натыйжасында кулатылып, 750-жылы Абу Муслим жетектеген козголоңдун натыйжасында Омеяддардын акыркы башкаруучусу Мерва II өлтүрүлүп, принц Абд ар-Рахман Андалуска (Испания) качып кетпп, ал жакта Кордова эмиратын негиздеген. Бийликке келген Аб-уль Аббас Саффах Аббасиддер династиясын негиздеген. 929-жылы Испаниядагы Омеяддардын акыркы өкүлү Абд ар-Рахман III өзүн халиф деп жарыялап, Кордованы халифаттын борбору деп жарыялаган. Ошентип, Омеяддардын Кордова жана Аббасиддердин Багдад халифаттарынын ар бири ислам дүйнөсүндө мыйзамдуу жогорку бийликке ээ болууга аракеттенген. 972-жылы Фатимиддер династиясынын (909-1171, Түндүк Африкада, борборуКаир) негиздөөчүсү Убайдаллах да халиф жана махди титулун алган. Аббасиддер халифаттын борборун Багдадга көчүрүп (айрым адабияттарда Багдад халифаты деп аталган), алардын тушунда араб халифаты Чыгыштагы борборлоштурулган ири державага айланып, Аббасиддердин доору мусулман мамлекеттүүлүгүнүн жана маданиятынын гүлдөгөн мезгили болгон. 1258-жылы Хулагу жетектеген монгол аскерлери Багдадды алып, Аббасиддердин акыркы өкүлү халиф Мустасимди өлтүргөндөн кийин араб халифаты өз алдынча мамлекет катары жоюлган. Аббасиддер Египетке качып барып, Каирде башкарышкан. 1517-жылы халифтин укугу Осмон түрктөрүнүн султандарына өткөн.

tyup.net

Халифат — Википедия

НазваниеСтолицаГодыТерриторияПредшествующие
государства
Последующие
государства
Халифы
(династии)
Арабский халифат

630—656: Медина
656—661: Эль-Куфа
661—754: Дамаск
754—762: Эль-Куфа
762—836: Багдад
836—892: Самарра
892—1258: Багдад
1259—1517: Каир

630 — 1517
Аббасидский
халифат

Мединская община
Государство Сасанидов
Византийская империя
Гассаниды
Королевство вестготов
Кавказская Албания
Хорезм
Согдиана

Идрисиды
Аглабиды
Тахириды
Тулуниды
Османский халифат (Османская империя).

Праведные халифы
Омейяды
Аббасиды

Праведный халифат

630—656: Медина
656—661: Эль-Куфа

630—661

Мединская община
Государство Сасанидов
Византийская империя

Омейядский халифатПраведные халифы
Омейядский халифат661—750: Дамаск661—750Праведный халифат

Аббасидский халифат
Кордовский эмират

Омейяды
Аббасидский халифат

750—762: Дамаск
762—836: Багдад
836—892: Самарра
892—945: Багдад

750—945Омейядский халифат

Буиды

Аббасиды
Кордовский халифатКордова929—1031Кордовский эмиратТайфаОмейяды
Аббасидские халифы под властью Буидов (Буиды)

Столица и резиденция халифов 945—1055: Багдад

945—1055Аббасидский халифат

Государство Сельджукидов

Шаханшахи аль-азам малик аль-мулук — Буиды.
Халифы-Аббасиды
Аббасидские халифы под властью Сельджукидов (Государство Сельджукидов)

Столица —
1043—1051:Рей
1051—1118:Исфахан
1118—1194: Хамадан (зап.)
1118—1153: Мерв (вост.)
Резиденция халифов —
1055—1124: Багдад

1055—1124Буиды

Аббасидский халифат

«Цари Востока и Запада» — Сельджукиды.
Халифы-Аббасиды.
Аббасидский халифат

1124—1127: Багдад

1124-1227Государство СельджукидовГосударство ЗангидовАббасиды
Аббасидские халифы под покровительством Зангидов (Государство Зангидов).

1127—1174: Багдад

1127-1174Аббасидский халифатСултанат Айюбидов
Аббасиды
Аббасидские халифы под покровительством Айюбидов (Султанат Айюбидов).

1174-1194: Багдад

1174-1194Государство ЗангидовАббасидский халифатАббасиды
Аббасидский халифат

1194—1258: Багдад

1194-1258Султанат АйюбидовГосударство ХулагуидовАббасиды
Аббасидские халифы в изгнании в гостях у египетского султана (Мамлюкский султанат)

Столица и резиденция халифов — 1259—1517: Каир

1259—1517Айюбиды

Османская империя

Мамлюкские султаны — Бахриты,Бурджиты.
Халифы-Аббасиды.
Идрисидский халифат

786—828: Тлемсен
828—985: Фес

786 —985Аббасидский халифат

Кордовский халифат

Идрисиды
Фатимидский халифат

909—969: Махдия
969—1171: Каир

909—1171Аббасидский халифат

Айюбиды
Альмохады

Фатимиды
Альмохадcкий халифат

1145—1147: Севилья
1147—1269: Марракеш

1121 — 1269Фатимидский халифатХафсидский халифатАльмохады
Хафсидский халифат

Тунис

1229 — 1574Альмохадcкий халифатОсманская империяХафсиды
Османская империя[2]

1299—1329: Сёгют
1329—1365: Бурса
1365—1453: Эдирне
1453—1922: Константинополь

1517—1923

Конийский султанат
Византийская империя
Сербская деспотовина

Турция
Султанат Египет
Хиджаз (королевство)
Асир (эмират)
Йеменское Мутаваккилийское королевство

Арабское королевство Сирия
Месопотамия (мандатная территория)
Администрация Западной Армении
Понт (республика)
Британский мандат в Палестине

Османы
Турция

Столица — Анкара
Резиденция халифов — Стамбул

1923—1924

Османская империя

Упразднение Османского халифата в 1924 году положило конец непрерывной цепочке халифов. Проведенные в Каире и Мекке конференции не смогли определить роль этого института, а тенденция к секуляризации, возникшая в современной Турции, постепенно стала набирать силу и в остальном мусульманском мире.
Президент Турецкой республики — Мустафа Кемаль Ататюрк.

Халиф-Абдул-Меджид II.
Халифат Сокото

1804: Гуду
1804—1850: Сокото
1850: Бирнин-Конни
1851—1902: Сокото
1903: Бурми

1809—1903Северная Нигерия и КамерунПротекторат НигерияХалифы Сокото
Хиджаз[3]Мекка1923—1924Османская империяНеджд и ХиджазХусейн ибн Али аль-Хашими

ru.wikiyy.com

Халифат. Как арабы чуть весь мир не завоевали

 

 

С древних времен Аравийский полуостров населяли кочевые племена скотоводов. Сплотить их воедино удалось основателю ислама Мухаммеду. Созданное им государство всего лишь за сто лет сумело превратиться в одну из сильнейших держав мира.

С чего начался Арабский халифат?

Примерно в 630-х арабы начали устраивать регулярные вылазки за пределы родного Аравийского полуострова.

Причина проста – молодому государству требовались ресурсы и новые территории.

Подчиняя себе другие земли, арабская знать получала доступ к «рогу изобилия»: рабов, пленников, которых можно было вернуть за богатый выкуп, а главное – дань, собираемая со всех захваченных народов.



В самом начале арабы достаточно лояльно относились к населению и устройству захваченных ими стран. Они не лезли в местные традиции, не устраивали массового переселения народов и отличались веротерпимостью. Более того, они даже перенимали некие элементы культа у покоренных чужаков.



Но позже ситуация начала меняться. Во всех покоренных государствах был запущен процесс арабизации местного населения. Наиболее быстро и относительно безболезненно это проходило там, где еще до образования халифата жили многочисленные арабские общины. Например, в Сирии, Палестине, Месопотамии и Египте. Примерно то же самое наблюдалось и с распространением ислама.

Христианство, иудаизм, зороастризм на подчиненных территориях начали постепенно угасать, хоть арабы и не преследовали представителей других религий.

Правда, иноверцы были сильно ограничены в правах.

Столь быстрое превращение халифата в крупную державу многие историки до сих пор называют феноменом. Дело в том, что на своем пути к величию арабы столкнулись с двумя самыми мощными государствами того времени – Византией и Сасанидской Персией. Но выходцам из Аравийского полуострова повезло. Обе эти империи были в упадке из-за многолетнего противостояния друг с другом и внутреннего кризиса. Арабы воспользовались слабостью грозных соперников, что вылилось в три волны завоевательных походов.

 

 

Первая волна

С самого начала арабам сопутствовала удача. Им удалось отвоевать у Византии Левант, а у Персии – богатую и плодородную Месопотамию. А в 633 году халифат вторгся в пределы самой империи Сасанидов. Противостояние длилось девятнадцать лет и закончилось полной победой арабов.

Династия Сасанидов перестала существовать, территория Персии отошла к халифату, а ислам пришел на смену зороастризму.

Пока шла война с персами, арабский полководец Амр ибн аль-Ас всего за год (641-642 гг.) сумел присоединить к территории халифата Египет. Чрез пять лет арабы организовали первое вторжение в Северную Африку двумя армиями, общей численностью около сорока тысяч человек. Во главе этого войска встал шейх Абдуллах ибн Саад.



Результаты этого вторжения оказались не столь впечатляющими. Под влияние халифата попал лишь Карфаген. Проведя в изнурительных походах по пустыням больше года, шейх вернулся с войском в Египет.

В 656 году внутри государства вспыхнула гражданская война, спровоцированная убийством Халифа Усмана. Престол занял Али ибн Абу Талиб, но спустя несколько лет погиб и он.

Несмотря на неразбериху, арабам удалось подчинить страны Закавказья и Дербент. Правда, ненадолго. Уже к 661 году почти вся эта территория стала независимой от халифата – сказалась помощь Византии.

Вторая волна

Как только ситуация в халифате успокоилась, арабы вновь хлынули в Северную Африку, находящуюся под контролем Византии.

Пятидесятитысячное войско под командованием Укбы ибн Нафи сумело взять город Кайруан и превратить его в кротчайшие сроки в главный форпост для дальнейшего военного продвижения. Эта же крепость стала и столицей новой области Ифрикии, находящейся на территории современного Туниса.

Защитив тыл, арабы двинулись дальше. И сумели захватить два крупных города – Буджию и Танжер. Но вскоре вспыхнуло восстание подчиненных берберов. Укбе ибн Нафи пришлось со своим войском отправиться на его подавление.

Война с кочевниками, которых активно поддерживала Византия, складывалась для арабов неудачно. Сначала в одном из сражений погиб сам ибн Нафи, а затем и Зухейр – присланный на его место полководец.

Подавить восстание помешала и очередная гражданская война и восстание в Сирии. Вторую североафриканскую кампанию пришлось в срочном порядке свернуть.

Третья волна

Новая военная кампания началась в конце 780-х. Первым делом арабы рьяно взялись за возвращение потерянных территорий Закавказья. За короткий срок они смогли покорить три восточногрузинских княжества, но полноценно закрепились лишь в одном из них – Картли.

Затем халифат направил войска на запад Грузии, где находилось княжество Эгриси, зависимое от Византии. Местный правитель решил, что воевать с арабами бессмысленно и потому просто сдал город и помог захватчикам изгнать греков.

Таким образом, уже к 700 году под властью халифата оказалось почти все Закавказье, за исключением нескольких горных районов, которые подчинялись Византии.

Когда с закавказскими государствами было покончено, арабы направили свои армии в страны Магриба (так они называли североафриканское побережье). Там им уже, конечно, были «не рады». Поэтому воскам халифата пришлось заново захватывать города бывшей своей провинции Ифрикии. Но Византия ждала такого поворота событий и из Константинополя прибыла большая армия, которую поддерживали отряды из Сицилии, а также вестготы из римской Испании.

Поначалу арабы решил не ввязываться в открытый бой, а отступили к Кайруану. Но вскоре противникам все же пришлось столкнуться. Решающий бой произошел вблизи Карфагена, где арабы разгромили войска союзников и беспрепятственно вошли в город.



Еще один бой состоялся около Утики. Но и здесь халифат был сильнее. Два сокрушительных поражения заставили Византийскую империю отказаться от претензий на североафриканское побережье. А арабы продолжили завоевания.

Меньше чем за десять лет им удалось подчинить себе все страны Магриба. Единственным исключением был город Сеута, находящийся на побережье современного Марокко, напротив Гибралтара. Благодаря присоединению такой огромной территории, Арабский халифат увеличил свои «аппетиты» и стал посматривать в сторону лакомого Пиренейского полуострова.

В 711 году военачальник Тарик ибн Зияд высадился со своей армией в Испании. Война с вестготами продолжалась около трех лет, и закончилось уничтожением их государства.

Пока шла война на Пиренеях, арабы в 712 году сумели значительно расширить свои восточные границы, покорив область по нижнему течению Инда под названием Синд.

Закат халифата



После этих триумфов звезда халифата начала потихоньку закатываться. Сначала из-под власти арабов освободился Иран, затем некоторые княжества в Закавказье. В IX-X веках государство и вовсе вошло в затяжной кризис. Виной тому стали сразу три причины.

Во-первых, в самом халифате начали вспыхивать гражданские войны. Власть переходила из рук одного правителя к другому чуть ли не каждые три-четыре года.

Во-вторых, покоренные народы то и дело устраивали восстания, и подавлять их становилось все сложнее. В-третьих, свою роль сыграли и многочисленные Крестовые походы, которые забирали у ослабленного государства последние силы.

Понравился наш сайт? Присоединяйтесь или подпишитесь (на почту будут приходить уведомления о новых темах) на наш канал в МирТесен!

zagopod.com

Как арабы чуть весь мир не завоевали (6 фото)

С древних времен Аравийский полуостров населяли кочевые племена скотоводов. Сплотить их воедино удалось основателю ислама Мухаммеду. Созданное им государство всего лишь за сто лет сумело превратиться в одну из сильнейших держав мира.

С чего начался Арабский халифат?

Примерно в 630-х арабы начали устраивать регулярные вылазки за пределы родного Аравийского полуострова. Причина проста – молодому государству требовались ресурсы и новые территории.

Подчиняя себе другие земли, арабская знать получала доступ к «рогу изобилия»: рабов, пленников, которых можно было вернуть за богатый выкуп, а главное – дань, собираемая со всех захваченных народов.

В самом начале арабы достаточно лояльно относились к населению и устройству захваченных ими стран. Они не лезли в местные традиции, не устраивали массового переселения народов и отличались веротерпимостью. Более того, они даже перенимали некие элементы культа у покоренных чужаков.

Но позже ситуация начала меняться. Во всех покоренных государствах был запущен процесс арабизации местного населения. Наиболее быстро и относительно безболезненно это проходило там, где еще до образования халифата жили многочисленные арабские общины. Например, в Сирии, Палестине, Месопотамии и Египте. Примерно то же самое наблюдалось и с распространением ислама.

Христианство, иудаизм, зороастризм на подчиненных территориях начали постепенно угасать, хоть арабы и не преследовали представителей других религий.

Правда, иноверцы были сильно ограничены в правах.

Столь быстрое превращение халифата в крупную державу многие историки до сих пор называют феноменом. Дело в том, что на своем пути к величию арабы столкнулись с двумя самыми мощными государствами того времени – Византией и Сасанидской Персией. Но выходцам из Аравийского полуострова повезло. Обе эти империи были в упадке из-за многолетнего противостояния друг с другом и внутреннего кризиса. Арабы воспользовались слабостью грозных соперников, что вылилось в три волны завоевательных походов.

Первая волна

С самого начала арабам сопутствовала удача. Им удалось отвоевать у Византии Левант, а у Персии – богатую и плодородную Месопотамию. А в 633 году халифат вторгся в пределы самой империи Сасанидов. Противостояние длилось девятнадцать лет и закончилось полной победой арабов.

Династия Сасанидов перестала существовать, территория Персии отошла к халифату, а ислам пришел на смену зороастризму.

Пока шла война с персами, арабский полководец Амр ибн аль-Ас всего за год (641-642 гг.) сумел присоединить к территории халифата Египет. Чрез пять лет арабы организовали первое вторжение в Северную Африку двумя армиями, общей численностью около сорока тысяч человек. Во главе этого войска встал шейх Абдуллах ибн Саад.

Результаты этого вторжения оказались не столь впечатляющими. Под влияние халифата попал лишь Карфаген. Проведя в изнурительных походах по пустыням больше года, шейх вернулся с войском в Египет.

В 656 году внутри государства вспыхнула гражданская война, спровоцированная убийством Халифа Усмана. Престол занял Али ибн Абу Талиб, но спустя несколько лет погиб и он.

Несмотря на неразбериху, арабам удалось подчинить страны Закавказья и Дербент. Правда, ненадолго. Уже к 661 году почти вся эта территория стала независимой от халифата – сказалась помощь Византии.

Вторая волна

Как только ситуация в халифате успокоилась, арабы вновь хлынули в Северную Африку, находящуюся под контролем Византии.

Пятидесятитысячное войско под командованием Укбы ибн Нафи сумело взять город Кайруан и превратить его в кротчайшие сроки в главный форпост для дальнейшего военного продвижения. Эта же крепость стала и столицей новой области Ифрикии, находящейся на территории современного Туниса.

Защитив тыл, арабы двинулись дальше. И сумели захватить два крупных города – Буджию и Танжер. Но вскоре вспыхнуло восстание подчиненных берберов. Укбе ибн Нафи пришлось со своим войском отправиться на его подавление.

Война с кочевниками, которых активно поддерживала Византия, складывалась для арабов неудачно. Сначала в одном из сражений погиб сам ибн Нафи, а затем и Зухейр – присланный на его место полководец.

Подавить восстание помешала и очередная гражданская война и восстание в Сирии. Вторую североафриканскую кампанию пришлось в срочном порядке свернуть.

Третья волна

Новая военная кампания началась в конце 780-х. Первым делом арабы рьяно взялись за возвращение потерянных территорий Закавказья. За короткий срок они смогли покорить три восточногрузинских княжества, но полноценно закрепились лишь в одном из них – Картли.

Затем халифат направил войска на запад Грузии, где находилось княжество Эгриси, зависимое от Византии. Местный правитель решил, что воевать с арабами бессмысленно и потому просто сдал город и помог захватчикам изгнать греков.

Таким образом, уже к 700 году под властью халифата оказалось почти все Закавказье, за исключением нескольких горных районов, которые подчинялись Византии.

Когда с закавказскими государствами было покончено, арабы направили свои армии в страны Магриба (так они называли североафриканское побережье). Там им уже, конечно, были «не рады». Поэтому воскам халифата пришлось заново захватывать города бывшей своей провинции Ифрикии. Но Византия ждала такого поворота событий и из Константинополя прибыла большая армия, которую поддерживали отряды из Сицилии, а также вестготы из римской Испании.

Поначалу арабы решил не ввязываться в открытый бой, а отступили к Кайруану. Но вскоре противникам все же пришлось столкнуться. Решающий бой произошел вблизи Карфагена, где арабы разгромили войска союзников и беспрепятственно вошли в город.

Еще один бой состоялся около Утики. Но и здесь халифат был сильнее. Два сокрушительных поражения заставили Византийскую империю отказаться от претензий на североафриканское побережье. А арабы продолжили завоевания.

Меньше чем за десять лет им удалось подчинить себе все страны Магриба. Единственным исключением был город Сеута, находящийся на побережье современного Марокко, напротив Гибралтара. Благодаря присоединению такой огромной территории, Арабский халифат увеличил свои «аппетиты» и стал посматривать в сторону лакомого Пиренейского полуострова.

В 711 году военачальник Тарик ибн Зияд высадился со своей армией в Испании. Война с вестготами продолжалась около трех лет, и закончилось уничтожением их государства.

Пока шла война на Пиренеях, арабы в 712 году сумели значительно расширить свои восточные границы, покорив область по нижнему течению Инда под названием Синд.

Закат халифата

После этих триумфов звезда халифата начала потихоньку закатываться. Сначала из-под власти арабов освободился Иран, затем некоторые княжества в Закавказье. В IX-X веках государство и вовсе вошло в затяжной кризис. Виной тому стали сразу три причины.

Во-первых, в самом халифате начали вспыхивать гражданские войны. Власть переходила из рук одного правителя к другому чуть ли не каждые три-четыре года.

Во-вторых, покоренные народы то и дело устраивали восстания, и подавлять их становилось все сложнее. В-третьих, свою роль сыграли и многочисленные Крестовые походы, которые забирали у ослабленного государства последние силы.

Другие статьи:

nlo-mir.ru

Праведный халифат — Википедия

Пра́ведный халифа́т (араб. ‎‎) — государство, созданное после смерти пророка Мухаммеда в 632 году. Халифат последовательно возглавляли четыре праведных халифа: Абу Бакр, Умар ибн аль-Хаттаб, Усман ибн Аффан и Али ибн Абу Талиб. Территория халифата включала Аравийский полуостров, Шам, Кавказ, часть Северной Африки от Египта до Туниса и Иранское нагорье. Праведный халифат положил начало Арабскому халифату.

Правители Халифата

Абу Бакр ас-Сиддик

Абу Бакр был самым старым сподвижником пророка Мухаммада. После его смерти в 632 году, группа авторитетных мединцев из числа ансаров стала обсуждать, кто из них должен стать преемником пророка Мухаммада в управлении делами молодого мусульманского государства. Решительность Умара ибн аль-Хаттаба позволила Абу Бакру стать первым халифом («заместителем») и приступить к распространению ислама[1].

С первых дней после своего назначения Абу Бакру пришлось столкнуться с трудностями. Некогда верные исламу арабские племена отошли от исламской общины, угрожая её единству и стабильности. Вероотступничество (ридда) началось ещё при жизни пророка Мухаммеда, однако войны с вероотступниками начались уже после его смерти. Отступничество было настолько большим, что оно затронуло все племена в Аравии, за исключением Хиджаза (Мекка и Медина), племён Сакиф из ат-Таифа и Азд из Омана. Некоторые племена отказались выплачивать обязательную милостыню (закят), что тоже было расценено как отход от основных принципов ислама. Некоторые вожди племён сделали претензии на пророчество (Мусайлима, Саджах, Тулайха и др.).

В центральной Аравии движение отступничества возглавил лжепророк Мусайлима. Абу Бакр разделил мусульманскую армию на 11 отрядов, самым сильным из которых был отряд Халида ибн аль-Валида. Халид был направлен в самые трудные места и победил во всех сражениях, в том числе и Мусайлиму в Ямаме[2]. В течение года продолжались военные действия против вероотступников, закончившиеся победой Абу Бакра и объединением арабских племён.

После подавления мятежей Абу Бакр начал завоевательные войны за пределами Аравийского полуострова. В 633 г. Абу Бакр послал Халида ибн аль-Валида в Ирак, который был одной из богатейших провинций Сасанидской империи. После этого он отправил 4 армии в Сирию и в 634 году перебросил туда же армию Халида ибн аль-Валида.

Умар ибн аль-Хаттаб

В 634 году Абу Бакр заболел и перед смертью завещал назначить халифом Умара ибн аль-Хаттаба. Новый халиф продолжил завоевательные войны против Сасанидов, Византии и Египта. Некогда сильные государства, Византия и Персия изнурили друг друга, что позволило войскам Халифата легко одолеть их. К 640 году вся Месопотамия, Сирия и Палестина отошли под контроль Халифата. В 642 был захвачен Египет, а ещё через год — вся Персидская империя.

Умар ибн аль-Хаттаб заложил основы политической структуры Халифата. Он создал диван, эффективную систему налогообложения. Все наместники (амиры) назначались непосредственно халифом. Умар ввёл в обращение календарь, ведущий свой отчёт от переселения (хиджра) пророка Мухаммада из Mекки в Медину. В 644 году Умар был смертельно ранен персидским рабом Абу Лулу Фирузом.

Усман ибн Аффан

Перед смертью Умар ибн аль-Хаттаб назначил совет из шести человек, которые должны были выбрать халифа из их числа. Все претенденты были курайшитами. Совет уменьшил количество претендентов до двух (Усман и Али) и избрал на пост халифа Усмана ибн Аффана.

Усман ибн Аффан правил двенадцать лет. Несмотря на внутренние проблемы, Усман продолжил завоевательные войны своих предшественников. Армия Халифата завоевала Северную Африку, прибрежные районы Пиренейского полуострова и полностью завоевала империю Сасанидов, дойдя до нижнего течения реки Инд. При Усмане был окончательно собран Коран.

В 656 г. Усман ибн Аффан был убит.

Али ибн Абу Талиб

После убийства третьего халифа Усмана ибн Аффана сподвижники пророка Мухаммеда выбрали новым халифом Али ибн Абу Талиба. Вскоре после этого Али уволил ряд наместников, некоторые из которых были родственниками Усмана, и заменил их своими доверенными лицами. При Али столица Халифата была перенесена из Медины в Куфу.

После убийства Усмана часть населения Халифата во главе с Зубайром, Тальхой и Айшой выступила с требованием наказать преступников. Собранная армия вошла в Басру и казнила около 4 000 подозреваемых в смерти Усмана. В Басру прибыл халиф Али со своим войском для ведения переговоров с восставшими. Согласно суннитским источникам, виновные в смерти Усмана инициировали боевые действия, боясь, что переговоры между Али и восставшими закончатся их преследованием и казнью. Сражение между Али и восставшими является первой битвой между мусульманами и известна как «битва верблюда». Халиф Али одержал победу, Тальха и Зубайр были убиты в бою, а жена пророка Мухаммада Аиша была отправлена в Медину в сопровождении Хасана ибн Али.

После этого наместник халифа в Сирии Муавия, который был родственником Усмана, отказался присягнуть халифу до тех пор, пока убийцы Усмана не будут наказаны. Между Али и Муавией произошла битва в Сиффине, закончившееся третейским судом и исходом частью недовольных (хариджиты). В результате Али потерял контроль над большей частью территории Халифата.

В 661 г. Али был убит хариджитом Ибн Мулджамом. Хариджиты надеялись убить «виновников» раскола мусульманской общины — Али, Муавию и Амра ибн аль-Аса, однако убить Муавию им не удалось.

Хасан ибн Али договорился с Муавией о том, чтобы после смерти второго власть в Халифате перешла к Хасану, но смерть Хасана в 661 году развязала руки Муавии, который завещал трон своему сыну Язиду и основал династию правителей. Создание в 661 г. Омейядского халифата положило конец халифату праведных халифов.

Видео по теме

Завоевания

Административная система

Судебная система

Экономика

Примечания

Ссылки

wiki2.red

Халифат

халифат википедия, халифат
                Ислам халифаты

Ислам халифаты (араб.: خلافة إسلامية‎) — халифалар басқарған араб-мұсылман мемлекеттерінің Еуропа елдеріндегі атауы. Мұхаммед пайғамбар Батыс Арабияда құрған мұсылман қауымы (Умма) Араб халифатының ең алғашқы түп негізі болды.

Хилафа, 622–750 ██ Мұхаммед пайғамбар дәуіріндегі халифаттың кеңеюуі, 622–632 ██ Рашидун дәуіріндегі халифаттың кеңеюуі, 632–661 ██ Умайяд халифаты, 661–750

632 — 56 жылдардағы халифаттың астанасы — Медине қаласы Араб жорықтарының бірінші кезеңінде халифаттың құрамына Ирак, Иран түгел дерлік, Кавказ сыртының басым бөлігі, Сирия, Палестина, Египет кірді, ал екінші кезеңінде оған Солт. Африка, Пиреней түбегінің көп бөлігі, Орта Азия, Табарстан, Джурджан (Горган), Синд қосылды. Халифат тұсында ислам дінінде сунниттер мен шииттердің, хариджиттердің алғашқы діни-саяси ағымдары және түрлі халифаттар (Омейя әулеті халифаты (929 — 1031), Аббас әулеті халифаты (750), Фатима әулеті халифаты (909 — 1171), Кордова халифаты), Сасани, Тулуни, Әли әулеті, Тахир әулеті, Самани әулеті т.б. билеген мемл-тер мен жергілікті әмірліктер пайда болды. 1258 ж. Хулагу хан бастаған моңғол әскерлері Бағдадты алып, Аббас әулетінен шыққан соңғы халиф Мұстасимді өлтіргеннен кейін А. х. мемл. ретінде жойылды. Халифат– халифтар басқарған, құқықтық жүйесі исламның сүнниттік тармағына негізделген мемлекеттердің жалпы атауы. Алғаш Батыс Арабияда 632 – 56 жылы Мұхаммед Пайғамбардың басшылығымен құрылған. Қазақстаннан халифат құрамына кейбір оңтүстік аймақтар (Фараб, Испиджаб, Яссы, — халифалар басқарған ортағасырлық араб мемлекеттері. Мұсылман теократиясына негізделді. Халифаттың түпкі негізі 7 ғасырларда Батыс Арабияда Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) құрған мұсылман қауымы — умма болды. Арабтардың жаулап алулары нәтижесінде халифат Арабия түбегін, Иран, Иракты, Орталық Азия мен Кавказдың көпшілік бөлігін,Сирия, Палестина, Египет, Солтүстік Африка, Пиреней түбегінің басым бөлігін, Синдті қамтыған орасан зор мемлекетке айналды (қ. Араб халифаты Арабтардың Орталық Азияға жорықтары). Омейя әулеті (661 — 750) мен Аббас әулеті (750 — 1258) кезінде халифат құл иеленушілік және патриархалдық тәртіптер сақталған, феодалдық қатынастар басым дамыған мемлекет болды. 7 — 10 ғасырларда халифатта дүниежүзілік мәдениеттің дамуында маңызы зор болған жарқын да сан алуан мәдениет қалыптасты (қ.Араб мәдениеті). 9 ғасырда құрамына кірген мемлекеттердің экономикасының дамуының әркелкілігі, аймақтар арасындағы шаруашылық байланыстардың әлсіздігі, жер-жердегі халифатқа қарсы көтерілістер, билеушілердің өзара тақ таласы мемлекеттің ыдырауын және іс жүзінде дербес ұлттардың құрылуын тездетті. 10 ғасырдың 1-жартысынан бастап Фатима әулетінің (909 — 1171), Испанияда Омейялар (929 — 1031) мен Аббастардың Халифаттары өмір сүрді. Фатима әулеті халифтері өз қолдарына діни, зайырлы биліктерді қатар шоғырландырды. Аббас әулеті халифтары 945 жылы Бағдадты Буилер жаулап алғаннан кейін зайырлық биліктен айрылды. 1055 жылы Бағдадтағы Буилер билігін салжұқтар алмастырды. Салжұқтардың біртұтас мемлекеті ыдырағаннан кейін (1118) Аббас әулеті Тигр мен Евфрат алабында жаңа Халифат құрды. 1258 жылы Бағдадты моңғолдар басып алғаннан кейін Халифат мемлекет ретінде өмір сүруін тоқтатты. Алайда Египетті 1517 жылы түріктер жаулап алғанға дейін Аббас әулеті халифтері Каирде тұрып, өздерінің діни беделімен жергілікті сұлтандарды және басқа да мұсылман елдерінің билеушілеріне ықпал етті, оларға қаржы жағынан көмектесті. Кейін түрік сұлтандары өздерін халифтер деп атай бастады. Олар мұны Египетті жаулап алғаннан кейін Аббас әулетінің соңғы өкілінен мұраға алғандықтарымен түсіндірді. Түрік Халифатын 1924 жылы наурызда республикаТүркия жойды.

Мазмұны

  • 1 Араб халифатының құрылуы
  • 2 Алғашқы төрт тақуа халифтарының тұсындағы Араб жаулап алушылықтар
  • 3 Дереккөздер
  • 4 Сілтемелер

Араб халифатының құрылуы

632 жылы Мұхаммед пайғамбар өлген соң қауым басшысы болып Мұхаммед пайғамбардың әрі жақын досы, әрі қайын атасы Әбу-бәкір (632-634) жарияланды. Ол “Халиф” (орынбасары) деген атақ алды. Бұл өте мазасыз кезең еді. Жан-жақты Мединаның билігін мойындағысы келмеген тайпалар арасынан жалған пайғамбарлар шыға бастады. Осындай мазасыз кезеңнен кейін араб жазушылары мен тарихшыларының еңбектерінде “Ар-Рида”, яғни, “дінінен безу”, “дінінен бөліну”, деген атаққа ие болады. Ал шын мәнінде ол “діннен безгендер” деп саналған тайпалар әлі ислам дінін қабылдамағандар еді. Жалпы Мұхаммед пайғамбар өлген кезде Ислам дінін қабылдаған араб тайпаларынан ол дінді әлі қабылдап үлгермеген тайпалар көп болатын. Олардың кейбіреулері өздерінің бұрынғы нанымдарында қалғанымен, мединалық қауымның саяси билігін мойындады. Енді біреулерінің арасында ислам дінін қабылдап, Мединаның ықпалына бағынуды жақтайтын топтары болды. Сондай-ақ ислам туралы хабары жоқ, мединалық қауымның ықпалын сезінбеген тайпалар да болды . Л. Кэтани Аравия тайпаларын олардың ислам дініне қатынасы жағынан төрт категорияға бөледі: 1 – категориясына ислам дінін қабылдаған Мекке-Мединалық қауым басшылығының қол астындағы тайпалар жатады. Бұл негізінен Мекке мен Мединада, сол қалалардың жақын маңында тұратын джухейн, мувейн, бали, асджа, аслале, хузейя, хуза т.б. ұсақ тайпалар болды. 2 – категорияның құрамына Орталық Аравияның хавазин, Амир ибн-сасааб, тайб, сулейм тайпалары кірді. Бұл тайпаларға Ислам дінін қабылдағандардың ықпалы зор болды. Бірақ олардың арасында кішігірім топтары Медина ықпалына қарсы-күресте өте зор белсенділік танытты. 3 – категориядағы ислам дінін ұстанушылар ықпалы енді-енді тарап келе жатқан тайпалар кірді. Бұл тайпалардағы мұсылмандар өте аз болды. Бұл асад, гатафан, тамим тайпалары. 4– категорияға өздерінің саяси және идеологиялық тәуелсіздігін сақтап қалған тайпалар енді. Олар: ал – Исламдағы Ханифа, абд ал – Кайс, азад тайпалары, Иемен мен Хабрамауттағы тайпалардың көпшілігі. Ал христиан дінін ұстанушы араб тайпаларына жаңа дін өкілдері ешқандай ықпал еткен жоқ. Бұл келб, кудао, бахра, гассан, бекр ибн-вайл, танух, таглиб тайпалары еді. Сондай-ақ Махарадағы, Иемен мен Хадрамауттағы кейбір политейстік бағыттағы тайпалар да ислам дініне еш қатысы болмады. Бірақ, бұл соңғыларына Иудейлік діннің ықпалы күшті болды . Жекелеген тайпалардың саяси және идеологиялық тәуелсіздігін жақтаушылар жергілікті әулие пайғамбарлар болды. Олардың кейбіреулері өз насихатын Мұхаммедтің тірі кезінде — ақ жүргізді. Ислам дініне қарсы күресті әскери ал- Иемамадағы Мусейлима деген әулие белсенді жүргізді. Мединалық ислам діндегілердің үстемдігіне қарсы Орталық Аравиядағы асад тайпасының күресін Тулейха басқарды. Ол исламға қарсы күресін Мұхаммедтің тірі кезінде-ақ бастаған болатын. Мұхаммед өлген соң фазада, тайм тайпаларының қолдаушылығына ие болды. Халид ибн ал- Валидтің әскері Тулейха жасағының тас-талқанын шығарды. Тулейха қашып құтылды. Кейін ол ислам дінін қабылдап, араб жаулап алушылықтарын белсене қатысты. Сөйтіп, “ар-рида” діннен безу емес, тек көпшілік тайпалардың жаңа ислам дінін бірден мойындамауы, оған алғаш қарсылық көрсетуі болды. “Ар-рида” екінші жағынан барлық араб тайпаларын медина-меккелік қауымының билігіне бағындырып, оларды жаулап алушылық соғыстарына тарату болды. Барлық араб тайпаларын біріктіру екінші тақуа халиф Омар ибн ал-Хаттабтың (634-644 жж.) тұсында аяқталды. Ортағасырлық араб тарихнамасында араб халифатының құрылуы, яғни жаулап алынған жерлерде бір орталыққа бағындырылған үкіметтің құрылуы осы тақуа халифтың білікті де шебер, данышпан басшылығының нәтижесі деп көрсетілді. Ол өте ақылды, әділетті, қарапайым, белсенді, әскер басшы болған. Ислам діні мен мұсылмандар мүдесіне жан-тәнімен беріліп, адал қызмет еткен. Ол нағыз демократ болған. Омар мұсылманша жыл санау Хиджраны енгізген. Омардың тұсында диван құрастырылған. Ол парсы сөзі, “тізімі” дегенді білдіреді. Ол тізімге жаулап алынған жерлерден салық жинауға құқысы бар жеке адамдар мен тайпа аттары енген. Жаулап алынған жерлер сол тізімге енгендер арасында бөлініп, ол жерде отырған елден “харадж” деген адам басына жер салығы жиналатын. Ол салықтан түскен табыс мұсылмандар арасына тең бөлініп таратылған . Дивандағы ең бірінші тұрған Мединалық қазынаға және аймақтардағы бейт, ал-малдарға барлық жиналған алым — салықтардың бестен бірі түсіп тұрғды. Әскердегі қызметін арабтар өздерінің құрметті борышы деп санады. Ислам әскері араб тайпаларының жасақшыларынан тұрды. Араб жауынгерлері соғыста түскен олжадан басқа жергілікті халықтан жиналатын азық-түлік есебінен және бейт ал – малдан бөлінетін жалақы есебінен күн көретін. Жаулап алынған елдерге қоныстанған арабтардың көпшілігі бағындырылған жергілікті халықтардың есебіне күн көріп, өнімді еңбекпен айналыспады. Егіншілікпен арабтар айналысқылары келмеді. Арабтардың ру-тайпалық ұйымдары жаулап алушыларды бағындырылған халықпен араласып кетуден қорғады. Арабтар көбінесе өздерінің әскери лагерлерінің қасына жергілікті халықтар да қоныстана бастады. Олар арабтарға қызмет етіп, тауып жатқан олжаларынан үлес алып, күн көретін. Араб әскери лагерлерінің маңына қолөнершілер мен малайлар, ұсақ-түйекпен сауда-саттық жасайтындар қоныстанатын. Олардың арасында әртүрлі алаяқтар мен жезөкшелер жеткілікті болатын. Басып алынған ескі қалаларда арабтар жеке кварталдарға орналасатын. Кейде ол кварталдардың тұрғындарын көшіріп жіберетін, сүйтіп оны толығымен өздеріне босатып алатын. Арабтар өз әскерінің қатарына жаулап алынған халықтардың өкілдерін алмады. (тіпті олар ислам дінін қабылдаса да). Ал бұрын Аравиядан көшіп келіп, бірақ көршілерінің ықпалымен христиан дінін қабылдаған арабтар дереу жаулап алушылар қатарына барып қосылып жатты. Әсіресе Сирия мен Иорданиядағы христиандық арабтар елеулі әскери-саяси рөл атқарды. Мұсылман-жаулап алушылар тек христиан, иудей діндегілерге ғана емес, сондай-ақ зороастризм діндегілерге де, манихейлер мен сабиялықтарға да ешқандай зорлық-зомбылық көрсеткен жоқ, ислам дініне кіру-кірмеу еріктерін өздеріне қалдырды . Ислам дінін қабылдаған жат елдіктер жан басына салынатын жер салығынан босатылатын. Бұл қазынаға байлықтың аз түсуіне себеп болатын. Сүйтіп, арабтар жаулап алған деген тұжырым шындыққа ұласпайды. Шын мәнінде жаулап алынған жерлердегі исламдандыру өте ұзақ прцесс болды. Ол процесс кейбір арабтардың шығыс елдерінде осы күнге дейін аяқталған жоқ. Мысалы, ІХ ғасырда Египет халқының басым көпшілігі христиан діндегілер (копттер) болды. Арабтардың өркениетті елдерді жаулап алып, оларда өз биліктерін орнатулары араб қоғамындағы экономикалық және әлеуметтік дамуды тездетіп, күрделендіре түсті. Қолында билік бар мұсылман қауымының мүшелері баий түсті, ал қолынан ешнәрсе келмейтіндердің жағдайы онан сайын қиындай берді. Бұл халифтар алдымен байуды дегенді білмеді. Алғашқы халифттер өте қарапайым өмір сүрген. 644 жылы ирандық құлдың қолынан Омар қаза тапқан соң Осман ибн Ал-Аффан халиф болды. Ол да омейя руынан болатын. Ислам дінін қабылдағанға дейін ол өсімқорлықпен айналысатын байлардың бірі болған. Ол сонымен қатар иіс сулар жасап сататын, асыл тұқымды сәйгүлік ат өсіретін. Мұхаммедтің Үркия деген қызына үйленген. Ол қайтыс болған соң тағы бір қызы Үмму Гүлсімді алған. Содан ол құрметті “Зу–н –Нұрайын” – қос сәлеге бөленген деген атақ алған. Ол 644 – 645-шы жылдар аралығында Халифтық құрды. Оның ең үлкен және аса маңызды жұмысы – Құранның толық жинағын әзірлеу, кітап қалпына жеткізу болды. Осман өлген кездегі оның байлығы 150 мың динар мне 1 млн. Дирхем құрған. Сонымен қатар 100-ге жуық жылқысы, 1000 түйесі, 10 000 қойы болған дейді Е. Беляев. Ақыры бұл байлығы оның түбіне жетті . 656 жылы наразы болған арабтардың өздері көтеріліс жасап, Османды өлтірді.

Алғашқы төрт тақуа халифтарының тұсындағы Араб жаулап алушылықтар

Аравияны толық жаулап алғанға дейін Мекке-Медина қауымының қарулы күштері мен оларға қосылған бедуин тайпалары көрші өркениетті елдерге басып кіре бастады. Нәтижесінде ҮІІ-ҮІІІ ғасырларда Азияның, Африканың және Еуропаның ұлан-байтақ территорияларында араб үстемдігін орнатқан араб жаулап алу соғыстары бірнеше кезеңдерден тұрды. Бірінші кезең алғашқы үш “әділ халифтардың- Абу Бәкр (632-634 жж.) және Осман (644-656жж.) билігі тұсында өтті. 633 жылы күзде немесе 634 жылы көктемде, әрқайсысында 7500 жауынгерден тұратын үш араб әскері, Сирияға басып кірді. Медина халифатына аравиялық тайпаларды бағындыру арқылы бұл әскердің күші толықты. Византиялық қарулы күшпен, алғашқы қақтығыс өлі теңізден оңтүстіктегі Вади – л – Арабта және Газды ауданында өтті. Бірнеше бекеттер орналасқан және жергілікті тұрғындардан асығыс жасақталған, әлсіз византиялық гарнизондар өз дәрежесінде қарсылық көрсете алмады. 634 жылы жазда арабтар Бусраны алып, Аджнандин (Аджадейн) және Фихм түбінде византиялық әскерге соққы берді. Бекініс қамалдарындағы палестина және сирия тұрғындары тойтарыс беретін және шабуыл жасайтын техниакалары араб отрядтарында қарсы қорғанысқа өте зауықсыз қатысты. Олар арабтардың әскер басшыларымен келісімге келуді артық көріп, “өмірін, мүлкін, балаларын сақтау және басы салығын төлеу шартымен” арабтарға бекініс пунктерін өткізіп берді. Византия әскерлері өздерінің соғысу қабілеті жағынан арабтарға жетпеді, олармен шайқаста үнемі жеңіліс тауып, үлкен қалаларға жасырынып қалатын. 635 жылы ақпанда Мардж ас – Суффара түбіндегі шайқастың нақты барысы қиял туындысы болмағанда, византиялық әскердің қайсарлығын мойындауға болар еді. Белазуридің хабарлауына қарағанда византиялықтардың “қырғын күреске кіргені соншалық, суға аққан қанмен диірмен қозғалысқа келтірілген” . Арабтардың Хирамен шекаралас оңтүстік Иракқа басып кіруі ал- йемамдағы соғысқа дейін басталып, шапқыншылық сипат алған. Йемамдық халифтердің қарсылығын басқаннан кейін, қолбасшылығында 500 мединалық пен меккелік қалған Халиф ибн ал – Валид бекр ибн вайл тайпасын өз жағына тартып солардың көмегін Хираны алады. Бек ибн вайл Орталық Аравияда ал – Иемамнан Парсы жақтағы жерге көшіп қонған көп санды, әрі құдіретті тайпа болатын. Бұл тайпаның көп бөлігін несториандық дінге сенуші христиандар құрайтын. Сондықтан ислам діні жаулап алу жорықтарына үндейтін себеп бола алмайтын. Бірақ, бұл тайпаларда ислам пайда болғанға дейін-ақ олжа табу мақсатымен Оңтүстік Иракқа басып кіру арқылы жинаған тәжірибесі бар болатын. 610 жылы осындай отрядтар Зу-Каре түбіндегі иран әскерімен шайқаста оларды жеңе алды. 634 жылы наурызда 500-800 салт атты әскері бар Хамид бұйрық бойынша шөл арқылы Мединадан Даманскіге жіберілді. Араб отрядтары Даман маңындағы бау-бақшалы аудан Гутуды алды және мұндай бекіністі не тәжірибелері, не құралдары жоқ болғандықтан қалай аларларын білмеді. 635 жылы қыркүйекте алты ай қоршаудан кейін комендант және жергілікті эпископ қала халқының қысымымен Даманскіні арабтарға берді. Қоршағандардан, қосатынынан қала қабырғаларына шығатын бірде-бір саты табылмады, ал бекініс қақпалары ішінен тастармен және бөренелермен бітеліп тасталған еді. Жеңімпаздарға Гутудағы бір монастрдан саты алуға келді. Арабтардың басып кіруі ірі жаулаушылыққа айналып бара жатқанын түсінген Византия әскери қолбасшылығы мператор Ираклидің басшылығымен Солтүстік Сирияға көп әскер шоғырландырды. Гректермен (румдық) бірге оның құрамына ал – Джериа мен Армения тұрғындары мен сириялықтардың отрядтары енді. Византия әскерінің саны, араб тарихшыларының асыра санауымен 200 мыңға жеткен дейді. Араб отрядтары жауынгерлерінің саны мәліметтер бойынша 24 мыңнан асқан жоқ. Византиялықтардың жақындауына байланысты арабтар Даманск және тағы басқада қалаларды тастап, Иорданның шығыс тармағындағы Йармук ауданына шегінді. 636 жылы 20 тамызда осы жердегі ірі шайқаста византиялықтар қирай жеңіліп, 70 мың жауынгерлерінен айырылған. Визатиялықтардың соғысу қабілетінің нашарлауына, шайқасқа дейін – ақ өзара қақтығысып қалған грек және армия бөлімдерінің алауыздығы кері әсер етуі Гассанид патшасы Джебел ибн ал – Айхан бастаған сириялық арабтар шайқас кезінде арабтар жағына шығып кетті . Йармукта византиялықтарды толық талқандағаннан кейін арабтар Сирияның толық билеушісіне айналды. Аңыз бойынша император Ираклий бұл елді мүлдем тастай отырып, шекарадағы бір шатқалды: “Қош бол, Сирия !” – деген екен. Арабтар Даманскіні қайта алып, содан кейін Солтүстік Сирияны бағындырды. 638 жылы – жыл қоршаудан кейін – Иерусалим, 640 жылы 7 жыл қоршаудан соң – Кайсария берілді. Мұндай ұзаққа созылған қоршау арабтардың әскери – техникалық мүгедектігінен емес, осы портты қалалардың гарнизондарының теңіз арқылы үнемі көмек алып тұруымен түсіндірілді. Арабтардың визатиялықтардың теңіз флотымен күрестен еш құралы ол кезде жоқ болатын. Иракта Хираны алғаннан кейін арабтар сасанид әскерімен шайқаста бірнеше рет жеңіліп, бұл қала мен оның облыстарынан кетуге мәжбүр болды. Бедуиндерге күшті әсер қалдырған, олар үшін қорқынышты жануар болып көрінген иран әскери пілдері еді. Бірақ, 635 жылдың аяғында Бувейте түбінде, Евфратта Иран әскерлерін әкеліп, жеңілген арабтар қайтадан Хираны алды, ал 637 жылы 31 мамыр немесе 1 маусымда Кадисия түбінде кейін, осы ірі шайқастан соң арабтар Сасанидтер астанасы Ктесифонға кірді, ол қала арабтарда Мадаин деген атпен белгілі Шахиншах ІІІ – Йездигерд пен сарай маңындағылар қашып, кетеннен кейін қала тұрғындары арабтарға қала қақпасын ашты. Арабтар әскер басшыларымен Иран әскери қолбасшылығымен жасасқан бейбіт келісімі көп ұзамай арабтар тарапымен бұзылды. Сол кезде солтүстікке қарай жылжыған араб әскерлері 641 жылы Мосулды алып, Хамадағы Нехаведен түбінде ирандықтарға күшті тойтарыс берді. 644-645 жылдары Араб әскерлері Белуджистан арқылы Индияның шекарасына енді. 649 жылы Истахрды (ежелгі Персополь) алды. Мерв түбінде ІІІ – Йездигердтің өлген 651 жылы, арабтардың Иранды жаулап алуының аяқталған күні деп есептелді. Осы жылы олар Амударияға дейін жетті. Бұдан сәл ертерек Сирияны жаулап алғаннан кейін, арабтар 640 жылы Арменияға басып кіріп, оның астанасы Двин қаласын алды. 654 жылы олар Тбилисиге дейін барды. Африкаға жорығын арабтар, араб қарулы күштер Сирияда жеңіске жеткеннен кейін барып бастады. Араб отряды Египетке алғашқы жорығы ибн ал – Асанның қолбасшылығымен аз ғана әскермен 639 жылы желтоқсанда бастады. Ескі пайым бойынша, өзінің Сирия әскеріндегі бағыныштылық жағдайына риза болмағандықтан Ніл жазығына өздігінен жорық бастаған бұл қолбасшының әрекеті мүлдем мүмкіндігі жоқ ретінде алынып тасталуы керек еді. Іс жүзінде бұл жорық Египеттен Хиджазға астық, тағыда басқада азық – түлік жеткізу үшін жасалған болатын. Мекеннің тұтыну сұранысы, әсіресе Аравия біріккеннен кейін, қажыға барушы мұсылмандардың санының көбеюіне байланысты өсе түсті . 640 жылы қаңтарда Амрдың әскері Фарамды алды, одан соң Нілді басып өтіп, Файымға жорық жасады. Маусым айында арабтар қосымша күш алғаннан кейін, Гелиопольде византиялықтарға соққы берді. 640 жылы қыркүйекте олар Вавилонды қоршады, бұл бекініс 641 жылы сәуірде берілді. Осыдан кейін Ніл арқылы төмен жылжи отырып, Александрияны қоршауға көшті. 641 жылы қарашада жергілікті патриарх Кир (ал – Мухавкис) Амрмен осы бекіністі беру жөнінде келісімге отырды. Келісім бойынша он бір айлық уақытша бітімнен кейін Египет астанасы арабтардың қолына өтті, ал бұл уақыт ішінде осы қалада тұратын бай және ақсүйек гректер қоныс аударды: 642 жылы қыркүйекте гректерді көшіру аяқталғаннан кейін, араб әскері, Александрияға кірді. Осы уақытқа дейін араб отрядтары Жоғарғы Египетке ішкерлей енген болатын. 645 жылы Византия флоты Александрия аймағына басып кіріп, десант түсіріп, қаладан арабтарды шегіндірді. Арабтар қаланы екінші рет қоршап 646 жылы жазда шабуылмен алды. Араб әскерлері Египеттен онымен көрші Ливияға шапқыншылық жасауды ұйғарды. Жергілікті бербер тайпаларынан қарсылық кездестірмеген және Византия гарнизонына соққы берген арабтар 642 жылы күзде Барка қаласын алып, Киреналка облысын бағындырды. Осы облыстан шығып, Феззанның оңтүстігіне дейін және батыста Трипаш қаласына дейін еніп, оны 643 жылы алды. 647 жылы араб әскері Египеттің наместнигі Абдаллах ибн Садтың қолбасшылығымен Ифрикияға басып кірді және Византиялықтарды Сбейтла қамалының түбінде талқандады . 644 жылы Иран құлының қолынан Омар қайтыс болғаннан кейін, Омейядтар руына жататын Осман ибн – ал Аффан халифтік қызметке келді. Осман ислам пайда болғанға дейін, өзінің жас кезінде тиімді өсімқорлық операцияларымен айналысып, бай адамдардың біріне айналған болатын. Меккеліктердің арасында ал байлықты, асыл тұқымды жылқыны, жас құл қыздары жақсы көруші ретінде белгілі болатын. Осман Мұхаммедтің ең жас ізбасарларының бірі болды. Аңыз бойынша пайғамбардың қыздарының біріне үйленеді, ол жас қайтыс болуына байланысты, басқа қызын алады. Сондықтан Осман мұсылмандардың кезде “Алланың елшісінің екі қайтар күйеу баласы” деген атақ алған. Осман халиф билігі тұсында (644-656 жж.) оның туыстары, Меккелік құл иеленушілік ру ақсүйектерінің өкілдері бағындырылған елдерде мемлекеттік билікті және жер иеліктерін жаулап ала бастады. 648 ж. Арабтар Кипр аралын басып алды. 653 ж. Кипрліктер Византия жағына шығып кетіп, Араб гарнизонын талқандады. Файника маңында болған шайқаста араб флоты византиялық флотты талқандап, Кипрді халифатқа қайтарып алды. 651 ж. Арабтар Иранды жаулап алуды аяқтады. Шахиншах ІІІ– Йездигерд мады жаққа қашып барып, сонда бір диірменшінің қолынан қаза табады. Сасандар империясы өмір сүруін тоқтатты. Сол жылы Араб әскері Әзірбайжан жақтан Арменияға басып кірді. 653 ж. Арабтар византиялықтарды Тайк облысында жеңіп, Арменияны алиарабтың құрамына қосып алды. 653-655 жж. Халифат Грузияны бағындырды. Сонымен бүкіл Закавказье араб халифатының қол астына көшті . Мұсылман қазынасының ашықтан – ашық тоналуы, оған түскен қаржы мұсылмандарға тиесілі және олардың арасында теңдей бөлінуі керек деп санайтын, аз санды пайғамбар “серіктері” тарапынан наразылық туғызды. Осман халифтың өзі өз отбасының мүддесіне мемлекеттік қаржыны қалай болса солай пайдалану арқылы теріс үлгі көрсетті. Мысалы, оның қызы Абдаллах ибн Хамидқа тұрмысқа шыққанда, ол жас жұбайларға басыр бейт ал – малынан 600 мың дирхем беруге бұйрық шығарды. Абдаллах ибн Абу Сарх Ифрикиядан үш мың қаптар алтын жібергенде, Осман ал – Хасам отбасына беруді бұйрық етті. Османға қарсы Куфадан, Басрдан, Египеттен Мединаға қажылық түрімен келген мұсылман өкілдері күшті наразылық көрсетті. Осы қаланың тұрғындары ашық көтеріліске шықты. Көтерілісшілер халифтың үйін қоршап алып, өзін өлтірді. Енді Мұхаммедтің күйеу баласы, әрі ағайын бауыры, Әли (656 – 661жж.) халиф боды. Көтерілісшілердің қолдауымен билікке келген Әли халиф Османның байыған ықпалды “серіктері” мен туыстарының тарапынан қарсылыққа кездесті. Арабияда күрес үшін жеткілікті күш құрал таба алмаған Әли, Ирактан сенімді әскери және әлеуметтік тірек табам деген үмітпен өзінің резиденциясын Куфаға ауыстырды. 657жылы ал – Джазирадағы Сиффин маңында, Ефраттың оң жағасында Муавияның сириялық әскері арасында ірі шайқас өтті. Бұл шайқаста екі жақта нақты нәтижеге жеткен жоқ . Әли 661 жылы Куфа мешітіне кірер есікте хариджиттердің пышақ жұмсауынан алған жарадан қайтыс болды. Хариджиттердің үкімімен өлімге кесілген Муавия мен Амыр ибн ал – Асаға жасалған қастандық сәтсіз аяқталды. Төртінші тақуа халиф Әли ибн Абу Талиф Неджефте жерленді. Оның өлімінен кейін Мұхаммед пайғамбардың көрегіндікпен айтқан сөзі дәл келді. Ол: мен өлген соң 30 жыл өткенде Халифаттың орнына патшалық келді. Халифты силау әулеттік принциппен ауыстырылады деген еді. Шынында да билікке Омейялық Муавия ибн Ауб Суфьян (661 – 680 жж.) келді де 750 жылға дейін оның үрім бұтағы биледі. Осылайша, арабтар 20 жыл көлемінде Византия империясының құрамына кіретін Азияны, Африкадағы кең – байтақ территорияны жаулап алды және Иран патшалығын түгелдей бағындырып, құдіретті державаның саяси тәуелсіздігіне нүкте қойды. Араб жаулап алушылығының тез, әрі жеңіл жүзеге асуының себептерін араб тарихымен айналысатын немесе өз еңбектерінде осы оқиғаға жолай тоқтаған Еуропа тарихшылары анықтауымен шұғылданды . Арабтардың жеңіске жетуінің негізгі себептерін Византия мен Сасанидтік Иранның экономикалық әлсіреуімен, ең бастысы осы мемлекеттердегі әлеуметтік қайшылықтардың шиеленісуімен түсіндіруге болады. Елдер мен облыстардағы еңбекші халықты езгі мен қанаудың күшейе түскен жағдайында, қарапайым халық осында келген араб жаулап алушыларына өз билеушілерінің ауыр езгісінен құтқарушы ретінде қарауға бейім тұрды. Оның үстіне арабтар өздерінің үстемдігіне бағынған жағдайда өмір сүрудің әлде қайда төзімді шарттарын ұсынды. Соның нәтижесінде арабтар жаулап алған елдердің халқының көбі оларға қарсылық көрсетпек түгілі, бірден олармен одақтасуға тырысты: (мысалы ерте орта ғасырлар). Арабтардың әскери жетістігінің себептерін түсіндірудегі ескі, аты шулы жаулап алушыларды тырп еткізбеген діни фантизмнің нәтижесі деген тұжырым қазір іске асқысыз болып қалды. Араб әскерлерінің негізгі бөлігін құрған бедуиндердің жаңа ілімді білмегені және біле алмағаны белгілі. Өйткені, мұсылман діни әдебиетінің алғашқы шығармасы – Құранды құрастыру арабтарды жаулап алу жорықтарының бірінші кезеңі аяқталған кезде, яғни ҮІІ ғасырдың ортасында болатын .

Дереккөздер

  1. ↑ Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1
  2. ↑ Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС,2010 ISBN 9965-26-322-1

Сілтемелер

«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том

халифат, халифат википедия, халифат иг 2015, халифат инфо, халифат нет, халифат новости, халифат слушать музыку, халифат что это, халифат это, халифата и българите


Халифат Туралы Ақпарат




Халифат Пікірлер туралы

Халифат
Халифат
Халифат Сіз қарап жатырсыз субъектісі

Халифат бұл, Халифат кім, Халифат сипаттамасы

There are excerpts from wikipedia on this article and video

Бұл үлгіні: қарау • талқылау • 

www.turkaramamotoru.com

Халифат — это… Что такое Халифат?

  • Халифат — мусульманское государство, в котором правление осуществлялось в соответствии с Божественными законами. Руководство Халифатом осуществлялось халифами (См. Халиф) Их также называли имамами. Большинство мусульманских улемов рассматривало Халифат как …   Ислам. Энциклопедический словарь.

  • ХАЛИФАТ — (фр. califat; этим. см. след. слово). То же, что калифат. Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка. Чудинов А.Н., 1910. ХАЛИФАТ от слова калиф. Владение или достоинство калифа. Объяснение 25000 иностранных слов, вошедших в… …   Словарь иностранных слов русского языка

  • ХАЛИФАТ — мусульманская теократия с халифом во главе (халифат Аббасидов, Фатимидов, халифат в Османской империи и др.). С 10 в. в Зап. Европе халифатом называют также государство, образовавшееся в результате арабских завоеваний 7 9 вв. (Арабский халифат).… …   Большой Энциклопедический словарь

  • Халифат — средневековое теократическое государство с халифом во главе (халифат Аббасидов, Фатимидов, халифат в Османской империи и др.). С 10 в. в Западной Европе халифатом называлось также государство, образовавшееся в результате арабских завоеваний 7 9… …   Исторический словарь

  • Халифат — мусульманская теократия с халифом во главе (халифат Аббасидов, Фатимидов, халифат в Османской империи и др.). С 10 в. в Зап. Европе халифатом называют также государство, образовавшееся в результате арабских завоеваний 7 9 вв. (Арабский халифат ) …   Политология. Словарь.

  • ХАЛИФАТ — и калифат, халифата, муж. (ист.). 1. Государство, во главе которого стоит халиф. Багдадский халифат. 2. Религиозно политическая организация, установление, при котором духовная власть над всеми мусульманами принадлежит халифу. Египетский халифат.… …   Толковый словарь Ушакова

  • ХАЛИФАТ — ХАЛИФАТ, мусульманская теократия с халифом во главе (халифаты Аббасидов, Фатимидов, халифат в Османской империи и др.). С 10 в. в Западной Европе халифатом называется также государство, образовавшееся в результате арабских завоеваний 7 9 вв.… …   Современная энциклопедия

  • Халифат — (caliphate), первоначально централизованное гос. адм. правление в ислам, мире. Первым халифом (араб, khalifa наместник бога или наследник пророка ) после смерти пророка Мухаммеда в 632 г. н.э. был его тесть Абу Бекр, к рого последовательно… …   Всемирная история

  • халифат — а, м. califat m. 1. Система государственного устройства с теократической властью в мусульманских странах в эпоху феодализма. БАС 1. 2. Феодальное государство, образовавшееся в результате арабских завоеваний, во главе которого стоял халиф. БАС 1.… …   Исторический словарь галлицизмов русского языка

  • ХАЛИФАТ — мусульманская теократия с халифом во главе. С Х в. в Западной Европе X. названо также государство, образовавшееся в результате арабских завоеваний VII IX вв. (Арабский X.). В Турции X. был ликвидирован в 1924 г …   Юридический словарь

  • ХАЛИФАТ — ХАЛИФАТ, а, муж. Мусульманское государство, возглавляемое халифом. | прил. халифатский, ая, ое. Толковый словарь Ожегова. С.И. Ожегов, Н.Ю. Шведова. 1949 1992 …   Толковый словарь Ожегова

  • dvc.academic.ru

    Добавить комментарий

    Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *